Nie wychylaj się – scenariusz lekcji bibliotecznej o presji rówieśniczej

Scenariusz lekcji bibliotecznej dla nastolatków o presji równieśniczej

Lekcja o wywieraniu presji rówieśniczej przypomina nastolatkom o konieczności stawiania granic i dokonywania korzystnych dla siebie wyborów. Uczestnicy: uczniowie klas VI-VIII szkoły podstawowej.

Cel ogólny:

  • poznanie mechanizmów działania presji rówieśniczej.

Cele szczegółowe, uczeń:

  • rozumie, dlaczego ulega (czasem) naciskom ze strony rówieśników,
  • analizuje sytuacje, w których poddał się presji otoczenia,
  • określa, czego potrzebuje, aby dokonywać lepszych wyborów w przyszłości,
  • rozwija umiejętność pracy w grupie i dyskusji.

Materiały pomocnicze:

Materiał pomocniczy Przykłady

Materiał pomocniczy Dlaczego ulegamy presji otoczenia?

Karta pracy Moje doświadczenia

Materiał pomocniczy Presja? Nie, dziękuję

Długopisy

Czas trwania: 45 minut

Przebieg zajęć:

Przygotowanie

Wprowadzenie tematu – prowadzący wyświetla na tablicy przykłady sytuacji szkolnych (Materiał pomocniczy Przykłady). Uczniowie zgadują, o czym będzie lekcja.

Ważne!

Jeśli w pomieszczeniu nie ma tablicy elektronicznej, wydrukuj kilka egzemplarzy, aby uczestnicy w grupach mogli zapoznać się z treścią materiału.

Realizacja

1. Definicja – klasa wspólnie definiuje pojęcie presji rówieśniczej.

Presja rówieśnicza to wpływ, nacisk, przymus wywierany na kogoś przez inne osoby: członków klasy, przyjaciół, znajomych. Namawiają oni lub zmuszają tę osobę do zmiany postawy, wartości lub zachowania, czyli do dostosowania się do ich oczekiwań.

2. Burza mózgów – w kilkuosobowych grupach uczniowie zastanawiają się, dlaczego ulegamy presji otoczenia. Na zakończenie nauczyciel rozdaje Materiał pomocniczy Dlaczego ulegamy presji otoczenia? Uczniowie czytają część A.

3. Autorefleksja – uczestnicy analizują sytuacje, w których znaleźli się pod wpływem presji innych (Karta pracy Moje doświadczenia). Mogą teraz skorzystać z Materiału pomocniczego Dlaczego ulegamy presji otoczenia? (część A i B). Chętni dzielą się swoimi przemyśleniami na forum klasy.

Ważne!

To zadanie uczestnicy wykonują indywidualnie, gdyż temat jest drażliwy. Być może nie każdy czuje się w klasie pewnie, za to na pewno każdy kiedyś uległ naciskom silniejszych jednostek. Celem ćwiczenia jest uświadomienie sobie przez uczniów ról, jakie przyjmują oraz następstw dokonywanych przez siebie wyborów.

4. Dyskusja – klasa zastanawia się, jak chronić się przed naciskami otoczenia, jeśli nie chce się czegoś zrobić. Po zakończeniu dyskusji prowadzący rozdaje Materiał pomocniczy Presja? Nie, dziękuję.

Podsumowanie

Sesja informacji zwrotnych – uczniowie dzielą się wrażeniami z zajęć i wymieniają pomysły (np. co możemy zrobić, żeby... / co jest mi potrzebne, abym... / czego jeszcze chciałbym się nauczyć...).

Materiał pomocniczy Przykłady

Ostatnio koleżanki namówiły mnie na wagary. Nie chciałam, bo była lekcja powtórzeniowa przed klasówką z matmy, a ja już mam niezłe problemy. Ale w końcu poszłam z nimi, bo zaczęły mnie wyśmiewać.

Chłopaki umawiali się na piwo po szkole. Nie chciałem z nimi iść, bo ja właściwie nie piję. Głupio trochę, oni nie wiedzą. Powiedziałem, że ojciec jest w szpitalu i muszę do niego iść. Tym razem się udało, ale jak się dowiedzą, że zmyślam, mam przechlapane.

X znów zrobiła niezapowiedzianą kartkówkę. Rozmawialiśmy wcześniej o tych jej kartkówkach i Tomek powiedział, że następnym razem oddajemy wszyscy puste kartki. Na znak protestu. Parę osób się zgodziło. A dzisiaj... ja się akurat nauczyłem i mogłem dostać niezłą ocenę. Przydałaby mi się bardzo. Ale widziałem, że wszyscy siedzą i nie piszą, więc też nic nie napisałem. Boję się wychylić. Wiem, że inni też się boją Tomka i jego paczki. Oni rządzą. A ja się teraz boję, że nie zdam.

Materiał pomocniczy Dlaczego ulegamy presji otoczenia

A: Dlaczego ulegamy

Inni namawiają nas czasem do robienia rzeczy, których nie chcemy robić, np.

  • wagarów,
  • sięgania po papierosy, alkohol lub narkotyki,
  • dokuczania kolegom,
  • zmiany wyglądu,
  • łamania zasad,
  • kradzieży.

Dlaczego im ulegamy?

  • Chcemy być częścią grupy (paczki).
  • Chcemy zdobyć uznanie lub akceptację.
  • Nie chcemy stracić przyjaciół, kolegów/koleżanek.
  • Czujemy się niepewnie i nie potrafimy odmawiać.
  • Obawiamy się reakcji osób, którym musielibyśmy odmówić (wyśmiania, dokuczania, wykluczenia).
  • Mamy niskie poczucie własnej wartości.

B: Role grupowe

Zastanów się, jaką rolę wybierasz, gdy poddajesz się presji otoczenia? Jak czujesz się w tej roli? Jakie role przyjmują inni?

Czy musisz podporządkować się silniejszemu, np. destrukcyjnemu liderowi, który uważa się za przywódcę grupy i stawia na swoim nie licząc się z twoim zdaniem? Jeśli się nie wychylasz, jesteś w miarę bezpieczny.

A może jesteś słaby i nie potrafisz stawiać granic (mówić „nie”) i boisz się, że zostaniesz kozłem ofiarnym, czyli osobą, która zawsze obrywa i z którą nikt się nie liczy? Aby tego uniknąć poddajesz się presji. Masz względny spokój, ale też coś tracisz.

A może poddajesz się naciskom innych, aby nie zostać usuniętym z grupy? Wtedy stałbyś się outsiderem, a na to odważają się tylko nieliczni.        

Karta pracy Moje doświadczenia

(polecenie) Każdy z nas ulega czasem naciskom otoczenia. Przypomnij sobie trzy sytuacje, w których poddałeś się presji innych osób: w klasie, w grupie przyjaciół lub znajomych, w klubie sportowym, na wakacjach itp. Następnie odpowiedz na pytania w tabeli.

Sytuacja

Co i gdzie się wydarzyło?

Komu uległeś?

Twoja motywacja

Dlaczego uległeś presji?

Czego się obawiałeś?

Konsekwencje wydarzenia

Co przez to straciłeś?

Jak się później poczułeś?
     
     
     

Materiał pomocniczy Presja? Nie, dziękuję

Kilka sposobów skutecznej obrony przed presją rówieśniczą

1.Zdecyduj, czego chcesz i tego się trzymaj. Grupa powinna cię zaakceptować takim jakim naprawdę jesteś. Udawanie kogoś innego prędzej czy później obróci się przeciwko tobie. Bądź lojalny wobec siebie samego.

2. Wzmacniaj swoje poczucie własnej wartości. Możesz w tym celu wziąć udział w warsztacie lub zgłosić się do wychowawcy/pedagoga szkolnego/kogoś z rodziny. Gdy będziesz bardziej pewny siebie, inni będą bardziej szanowali twoje wybory.

3. Ćwicz umiejętność mówienia „nie”. Zacznij od codziennych, niezagrażających sytuacji i odmawiaj osobom, których się nie boisz. Mów otwarcie, dlaczego nie chcesz czegoś zrobić, ale nie tłumacz się. Później spróbuj odmawiać osobom wywierającym presję.

4. Najpierw pomyśl, potem rób. Jeśli zastanawiasz się, czy ulec namowom kolegów/koleżanek, pomyśl o konsekwencjach takiego wyboru. Czy warto poddać się woli innych? Co dzięki temu zyskasz? Co stracisz?

5. Szukaj sojuszników. Znajdź kogoś, kto da ci oparcie: przyjaciela, rodzica, wujka, zaprzyjaźnioną sąsiadkę. Rozmawiaj z tą osobą o swoich wątpliwościach, proś o radę.

6. Odkryj siebie. Zapisz wszystkie swoje zalety, talenty i to, z czego jesteś dumny. Okaże się, że jesteś OK i nic nikomu nie musisz udowadniać. Zastanów się, czego brakuje tym, którzy namawiają cię do tego, czego nie chcesz.

7. Poszukaj innych przyjaciół. Nie warto spędzać czasu z kimś, kto nie pozwala ci być sobą. Rozejrzyj się za nowymi znajomymi. Najlepiej, jeśli będziecie mieli wspólne zainteresowania.
Autor: Anna Kiełczewska
Pobierz